Op 3 juni vieren we de fiets. De Verenigde Naties hebben deze dag immers uitgeroepen tot Wereld Fiets Dag (World Bicycle Day). Daarmee willen ze de talrijke voordelen van fietsgebruik in de verf zetten. Fietsen is goedkoop, gezond en milieuvriendelijk. De fiets speelt daarmee een belangrijke rol in de ontwikkeling van duurzame transportsystemen, overal ter wereld. Wij maken van de gelegenheid gebruik om in te zoomen op de rol van de fiets in het Belgische woon-werkverkeer.

Auto is koning, maar fiets rukt op 

De Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) onderzocht recent op welke manier werknemers zich verplaatsen van en naar het werk. De manier waarop dat gebeurt is belangrijk. Woon-werkverkeer is immers goed voor 18% van alle verplaatsingen en voor 27% van alle afgelegde kilometers in ons land. Het spreekt dus voor zich dat sterk inzetten op duurzaam woon-werkverkeer een grote rol kan spelen in het verduurzamen van onze mobiliteit en – meer algemeen – in de realisatie van een klimaatneutrale samenleving tegen 2050. 

Wat zijn de vaststellingen van de CRB? De auto is nog de steeds koning: 64,6% van de werknemers pendelt met de wagen. 15,8% neemt het openbaar vervoer (trein, bus, metro, …) en 14,1% gaat met de fiets naar het werk. Het goede nieuws is dat het fietsgebruik aan een sterke opmars bezig is. In 2005 fietste slechts 7,8% van de mensen naar het werk, in 2021 was dat al bijna verdubbeld (14,1%). In de praktijk ligt dit cijfer trouwens nog hoger, want er werd geen rekening gehouden met occasioneel fietsgebruik (bv. enkel tijdens de zomermaanden) of met secundair fietsverbruik, aanvullend op andere vervoermiddelen (bv. met de fiets naar het treinstation). 

E-bikes en bedrijfsfietsen

De CRB gaat er trouwens van uit dat het fietsgebruik voor woon-werkverkeer de komende jaren zal blijven stijgen. Dat komt onder meer door de opkomst van de elektrische fiets, waarmee langere afstanden kunnen overbrugd worden. Ook het toenemende succes van geleasede (elektrische) bedrijfsfietsen is een verklarende factor. Let op: fietsleaseplannen kunnen interessant zijn om meer collega’s op de fiets te krijgen, maar er zijn ook enkele risico’s aan verbonden. 

De groei van het fietsverkeer is trouwens een algemene tendens. Wanneer we kijken naar alle gefietste kilometers in ons land (niet alleen woon-werkverkeer), dan zien we een stijging met 25% tussen 2019 en 2022.

De fietsvergoeding

De federale regering wil het fietsgebruik promoten, ook voor het woon-werkverkeer. In 2021 heeft ze daarom het actieplan ‘Be Cyclist’ goedgekeurd. Het stimuleren van de fiets is ook de reden waarom vakbonden en werkgevers begin 2023 NAR-cao nr. 164 hebben gesloten, die in werking is getreden op 1 mei van dit jaar. Deze cao – die geldt voor werknemers in de privé-sector – voorziet in een fietsvergoeding van 0,27 euro per gefietste kilometer (begrensd tot max. 40 kilometer per dag).

Let op: deze cao is een ‘aanvullende’ cao en geldt alleen voor werknemers die geen recht hebben op een fietsvergoeding op basis van een sectorale of bedrijfscao. In al onze metaalsectoren hebben wij sectorale afspraken gemaakt over de fietsvergoeding. Meer informatie daarover vind je in de Op Zak van jouw sector.

Leuk weetje: in 2021 betaalden bedrijven voor 170 miljoen euro aan fietsvergoedingen uit aan werknemers (hier vind je alles over de fietsvergoeding). 

Syndicaal aan de slag rond duurzame mobiliteit?

Werken rond mobiliteit is niet altijd eenvoudig. Vaak gaat het om complexe materie en moet er goed samengewerkt worden met de verschillende overlegorganen in de onderneming: de syndicale delegatie (voor CAO’s rond bv. fietsvergoedingen of telewerk), de ondernemingsraad (bv. uurroosters, investeringen in infrastructuur) en het comité voor preventie en bescherming op het werk (veiligheid).

Wil jij als delegee of militant mee nadenken over het mobiliteitsbeleid in jouw bedrijf? Dan geven we graag volgende tips mee:

• Ondernemingen met 100 werknemers moeten elke drie jaar een overheids-enquête invullen over het woon-werkverkeer van hun werknemers. Deze bevraging (en de bespreking van de resultaten) is het ideale moment om de discussie met je werkgever in de overlegorganen aan te gaan. De laatste enquête vond plaats in 2021, dus in 2024 gaat de volgende editie van start (meer info in deze ABVV-brochure).
• Het Vlaams ABVV ontwikkelde een ‘inspiratiegids voor een groener bedrijf’, met daarin een hoofdstuk over mobiliteit en transport. Neem zeker eens een kijkje!
• Heb je hulp nodig of zit je met een concrete vraag? Contacteer dan het milieu- en mobiliteitsteam van het Vlaams ABVV via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..