Bij de verkiezingen van 26 mei heerste er bij ons, syndicalisten, de vurige hoop op verandering. Die kwam er ook. Weliswaar kwam ze niet van links. Ze kwam niet eens van rechts. De verandering kwam op het ritme van de laarzen van extreemrechts. Want meer dan veertig procent van de Vlamingen stemde (extreem)rechts. Er werd ingezet én gecasht op het migratiethema. Maar daarachter schuilen vele thema’s: de onzekerheid over de eigen toekomst, de vrees voor de ander, de angst om de controle te verliezen,... naast natuurlijk puur racisme. 

Racisme op de werkvloer

Of de stembusuitslag meteen impliceert dat er meer racisme is in onze samenleving, is dan ook voer voor een grondige sociologische studie. Wat wel zonder meer vaststaat, is dat gelijkekansencentrum Unia vorige jaar een stijging waarnam van het aantal geopende dossiers met betrekking op racistische voorvallen. Het ging in 25 % van de gevallen om racistische haatspreiding op social media, maar evenzeer betrof het in 24 % van de dossiers racisme op de werkvloer.

Mohammed Humeer Akhtar, delegee van ABVV-Metaal bij Engie-Fabricom, getuigt als Belg met vreemde roots over zijn ervaringen hiermee: “Een tijd geleden was ik bezig met de vernieuwing van een elektriciteitsaansluiting en de huurder van het pand waar ik bezig was, vroeg me op de man af of ik Nederlands begreep. Ik antwoordde affirmatief. Hij vroeg mij verder of ik iets van de Europese geschiedenis af kende en of de naam Hitler mij iets zei. Helaas moest ik opnieuw een positief antwoord geven, waarop de persoon in kwestie heel simpeltjes verklaarde dat, als hij de keuze had gehad, Hitler de oorlog gewonnen had en ik in de concentratiekampen mijn einde zou gekend hebben.”

“Zo was er een klant die de nood voelde om me te vragen wat ik in z'n land deed en waarom ik niet was gebleven in mijn land. Ik repliceerde dat ik hier geboren ben, maar dat telde blijkbaar niet. Want het was duidelijk te zien dat ik hier niet hoorde. Dit was zogezegd niet racistisch bedoeld, maar enkel de raad van een gepensioneerde man die veel langer naar school was geweest en dus veel slimmer was dan ik.”

Ook Abdel El-Bazioui was als toenmalig delegee bij SAS-Automotive getuige van een racistisch incident op de werkvloer, waarbij de solidaire reactie van collega’s heeft geleid tot de oprichting van een werkgroep binnen het bedrijf. Abdel zweert bij een duurzaam diversiteitsbeleid ter preventie. “Tenslotte”, zegt hij, “heeft elke multiculturele organisatie daar baat bij, zoals ook het bedrijf er één is.”

Werken aan inclusie

In een interview met MagMetal pleit toekomstig Gents schepen (en ook zus van Abdel) Hafsa El-Baziou voor echte actie die leidt tot inclusie. “Kijk naar Nederland, daar slagen ze veel beter in bijvoorbeeld het inburgeren van mensen met een migratie-achtergrond. Dat komt omdat ze daar al heel lang een volwaardig inburgeringsbeleid voeren en daar ook een visie op hebben. In Vlaanderen is dat beleid er pas heel laat gekomen, en er schort trouwens nog steeds het één en ander aan. Kijk maar naar de lange wachtlijsten om een inburgeringscursus te volgen. Bovendien is de term ‘inburgering’ bij ons een heel beladen term geworden, terwijl het eigenlijk gewoon gaat om een beleidsinstrument over hoe je mensen duurzaam kan opnemen in de samenleving. Dat hoeft helemaal geen anti-verhaal te zijn. En ook: verbinding komt niet vanzelf tot stand. Je moet concrete doelen stellen en actie voeren, want met goede intenties alleen ga je er niet geraken.”

Eurocentrisme in onderwijs en media

Ook ons onderwijs heeft boter op het hoofd, vindt Baharak Bashar, journaliste, lesgeefster en auteur. “Ik werk regelmatig als leerkracht en geef chemie, fysica en aardrijkskunde. Vooral als ik aardrijkskunde geef, erger ik mij dood. Het eurocentrisme in de leerplannen en cursussen is soms echt degoutant. Ik beslis dan vaak om zelf de geschiedenis van de astronomie te vertellen, los van het leerplan. Hier is alles zogezegd begonnen met Galileo Galilei. Wat er daarvoor allemaal gebeurde in andere delen van de wereld komt gewoon niet ter sprake. De Arabieren, de Babyloniërs, de Egyptenaren en de Chinezen: die doen er allemaal niet toe. De Chinezen hadden al in de 11^e eeuw – zonder telescoop – een typologie gemaakt van kometen. Dat is iets wat ik vaak tegenkom: alle wetenschappelijke en filosofische ontwikkelingen zijn begonnen bij de Grieken en de Romeinen en daarvoor of ergens anders gebeurde er niets.”

Hetzelfde gaat volgens haar op voor de ‘vierde macht’ of de media: het merendeel van het nieuws hier gaat over binnenlandse zaken, hoe banaal ook soms. “Daardoor wordt je blik op de wereld beknopt en beperkt, wat zich ook reflecteert in de manier waarop mensen met je omgaan.”

Hoop

Welke antwoord hebben wij te bieden als ABVV-Metaal? Onze voorzitter Georges De Batselier legt uit: “Socialisme is altijd een verhaal van rechten en plichten geweest, daarvoor moeten we ons niet schamen. Maar onze context was er altijd één van humanisme. Ook al is er een vrees voor onzekerheid, de angst om de eigen weg kwijt te raken, wat heel menselijk en normaal is. We staan echter niet toe dat dit een basis voor mensenhaat wordt. Nelson Mandela zei ooit: ‘Laat je keuzes ingegeven zijn door hoop en niet door angst’. Het is aan ons om te werken aan die hoop, door de angst zoveel mogelijk weg te nemen.”