Onze sociale zekerheid is ontstaan bij het begin van de Industriële Revolutie. De arbeiders richtten zelf "Maatschappijen voor Onderlinge Bijstand" op om zich te beschermen tegen nieuwe sociale risico's: een bijdrage voor wie ziek werd, een eerste vorm van pensioen, een tussenkomst in de begrafeniskosten.... Met zijn allen voor zijn allen. Stap voor stap, met de groei van de arbeidersbeweging, werden deze systemen geformaliseerd en na de tweede wereldoorlog kreeg onze huidige verzorgingsstaat zijn vorm. Sociale zekerheid werd een wettelijk recht. Als we op 1 mei trots door de straten lopen, dan is het onder andere daarom.

 

Een hangmat vol luierikken

Maar het verleden is het verleden. In het heden slaat de regering-Michel-Bourgeois langzaam maar zeker de fundamenten onder onze verzorgingsstaat weg. Maatregel na maatregel wordt onder het mom van besparing het geld bij de meest kwetsbare groepen gehaald en worden andere (het rijke segment) ontzien. De regering-Michel- Bourgeois maakt de mensen er 'warm' (of beter 'koud') voor op een simpele manier. Door te suggereren dat individuele mistoestanden dé standaard zijn, holt men het systeem uit en creëert men het beeld van één groot profitariaat. De sociale bescherming maakt van de burger een luierik in een hangmat, die er de kantjes van afloopt, op café vertoeft in plaats van te werken. Opkuisen die handel!

Alleen het klopt niet

Feiten en cijfers zijn nu niet het sterkste punt van de regering-Michel-Bourgeois. Behalve als je je vriendjes een dienst moet bewijzen, in casu de diamantsector die slechts belasting moet betalen op 0,55 % van hun omzet. Dan kloppen ze maar al te goed.

De sociale zekerheid creëert geen luieriken. Integendeel zelfs. Recent onderzoek bij 19.000 mensen in 18 Europese landen toonde aan dat hoe guller de sociale zekerheid in een land is, hoe groter de werkmotivatie. Met op kop Noorwegen waar 78 % van de bevolking zou blijven werken ook als het financieel niet meer nodig is en onderaan Tsjechië met slechts 22 %. Met andere woorden het is de verzorgingsstaat die ervoor zorgt dat mensen werk meer waarderen los van de financiële opbrengst.

Solidariteit zorgt voor solidariteit

Een stevige welvaartsstaat, zo blijkt uit Amerikaans onderzoek, zorgt voor meer vrijwilligerswerk, voor meer individuele hulp onder elkaar. Ook uit de European Social Survey van 2002 bleek al dat vrijwilligerswerk uitgebreider is in mooi uitgebouwde welvaartsstaten. Het is de logica zelf. De neiging om te helpen wordt bevorderd als je anderen ziet helpen. Want woorden wekken en voorbeelden strekken en de overheid, dat zijn we allemaal. En bovendien geeft een sociale welvaartsstaat die een vangnet aanbiedt voor zijn burgers niet alleen een moreel voorbeeld, maar geeft een dergelijke staat zijn burgers ook tijd en middelen die hen in staat stellen om vrijwilligerswerk te doen.

Solidariteit zorgt voor solidariteit.

Geen betere investering met hoger rendement dan goede sociale zekerheid

Onderzoekers bekeken de gegevens in de OESO-landen (tussen 1981 en 2007) naar het verband tussen de omvang van de verzorgingsstaat in een land en de tevredenheid met het leven. Vier elementen bleken van doorslaggevend belang te zijn: het totaal van de overheidsuitgaven (niet alleen sociale zekerheid, ook onderwijs...), de socialezekerheidsuitgaven, de toegankelijkheid en de hoogte van de uitgaven, de mate waarin werknemers beschermd zijn. Deze elementen zijn belangrijker om tevreden burgers te hebben dan bijv. een hoog inkomen. En de belangrijkste elementen waren de hoogte en toegankelijkheid van de uitkeringen en de werknemersbescherming. En voor alle duidelijkheid: ook de hogere inkomens bleken zich tevredener te voelen in een meer uitgebouwde verzorgingsstaat. Voor wie tevreden burgers wil, is de verzorgingsstaat geen kostenpost maar een investering.

Inkomensongelijkheid is slecht voor stabiele economische groei

Om nog maar te zwijgen over de 'belangrijkste' return van de sociale zekerheid. Grotere inkomensverschillen gaan op korte termijn misschien wel gepaard met grote economische groei, maar niet op lange termijn. Op lange termijn is inkomensgelijkheid bevorderlijk voor een stabiele economische groei. En dat zegt niet Piketty, maar wel het Internationaal Monetair Fonds. België is een van de beste leerlingen, maar de OESO berekende dat daar, als bij ons de ongelijkheid wat meer was gereduceerd, nog 3 procentpunten groei bovenop zouden zijn gekomen.

Het is allicht voor niemand verwonderlijk dat de inkomensgelijkheid het grootst is in de verzorgingsstaten met een sterke sociale zekerheid. Of dat in de meeste Europese landen de laagste inkomensgroepen er tussen 2007 en 2012 op achteruit zijn gegaan, maar dat in ons land, onder de regering-Di Rupo, de armste bevolkingsgroep haar inkomen met 2,1 % is toegenomen. Het OESO-rapport toont aan dat de kloof tussen de rijkste en de armste Belgen tijdens de crisisjaren kleiner is geworden.

Samen werk maken van solidariteit

Het is duidelijk. Solidariteit is de enige manier om een rechtvaardige samenleving vorm te geven, de enige echte helfie. Daarom is onze 1 mei-boodschap. Laat ons samen werk maken van solidariteit.

Herwig Jorissen
Voorzitter ABVV-Metaal