Onlangs maakte Agoria, de patroonsfederatie van de technologische industrie, bekend dat de technologische sectoren in 2014 een lichte groei hadden gekend (+0,5 %). Anderzijds was 2014 een slecht jaar voor de werkgelegenheid (min 8000 jobs). Maar dat laatste was voornamelijk te wijten aan de sluiting van Ford Genk en de impact hiervan bij de toeleveranciers.
Voor 2015 verwacht Agoria opnieuw een omzetdaling van 1,5 %. Opnieuw linken ze deze verwachting vooral aan het vertrek van Ford Genk. Zonder dit verlies zou de technologische industrie licht groeien (+1%). Desondanks houdt Agoria er toch rekening mee dat er ook in 2015 weer zo'n 1500 jobs zullen verloren gaan.
Er is dus reden tot een zeker optimisme. Dat neemt evenwel niet weg dat de industrie in ons land na 2008 nooit meer het pre-crisisniveau heeft gehaald in termen van omzet en werkgelegenheid. En dat is nieuw en hoe dan ook verontrustend, want voorheen werden na eerdere crisissen na verloop van tijd weer ingepikt met een hogere groei.
Natuurlijk verschillen we regelmatig van mening met Agoria, maar niet als ze beweren, verwijzend naar onze buurlanden, dat deze desindustrialisering geen natuurfeit is of moet zijn. Meer nog, elke dag wordt het duidelijker dat een samenleving zonder maakindustrie tot een sociaal kerkhof zal leiden.
De missionarissen van de diensteneconomie zullen zich ongetwijfeld verslikt hebben toen recentelijk bleek dat de helft van onze jobs bedreigd zijn door robots en dat vooral dienstenjobs bij de meest bedreigde jobs behoren. Gelukkig betekent bedreigd niet onmiddellijk dat de jobs ook zullen verdwijnen. Maar het gevaar is reëel dat we in een samenleving terechtkomen waar alleen nog de topjobs en de rotjobs overblijven en waarin heel het middensegment zal verdwijnen. Ook daarvoor is maakindustrie nodig.
En dat dit verder gaat dan een kwestie van loonkost, weten de patroons maar al te goed. Onlangs riep Agoria Continental, New-tec, Dentsply Implants en Provan uit tot de eerste 'fabrieken van de toekomst' in Vlaanderen. Hoogtechnologische bedrijven die inzetten op digitalisering, ecologie en de betrokkenheid van hun medewerkers. Stuk voor stuk bedrijven die, in tegenstelling tot hun activiteiten misschien doen vermoeden, heel wat arbeiders tewerkstellen.
Newtec produceert hoogtechnologische apparatuur voor satellietcommunicatie, ook voor andere technologiebedrijven. Maar Newtec is geen ingenieursbedrijf. De helft van de vijftig werknemers zijn arbeiders, van wie sommige geen A2-diploma hebben. Dentsply Implants digitaliseert de technologie voor de opmeting en productie van tandimplantaten, maar ook hier werken heel wat arbeiders.
Deze nieuwe manieren van maakindustrie zullen ook voor de vakbond een aanpassing vergen. In sommige van de bedrijven van de toekomst is er een vakbondsvertegenwoordiging. In andere, zoals bij Dentsply, gingen ze er een beetje prat op dat er op 15 december niet gestaakt, maar gewoon gewerkt werd. Maar dat zal het leerproces aan beide kanten zijn. Want betrokkenheid van de werknemers verloopt best en het meest efficiënt via vakbonden. Zoals je de industrie van morgen vandaag moet maken, begin je ook best vandaag om het sociaal overleg van morgen vorm te geven.
Herwig Jorissen
Voorzitter