In gesprek met... Fidel Gavilan.
Het ‘auto’s-voor-kaas-akkoord’ is het vrijhandelsakkoord tussen de Europese Unie en Japan. De officiële benaming is het Economic Partnership Agreement of ook wel het Japan-EU Free Trade Agreement, Jefta.
Op 29 november 2012 machtigde de Europese Raad de Europese Commissie om de onderhandelingen met Japan te openen. Officieel startten de onderhandelingen in april 2013. In tegenstelling tot de vorige onderhandelingen met de USA (TTIP) of Canada (CETA) verliepen deze onderhandelingen minder transparant ook al spreekt de Europese Commissie dit tegen. Op 17 juli 2018 werd het ontwerpverdrag ondertekend op een EU-Japan-top. Het Europees parlement keurde het verdrag goed op 12 december, ook al stemden de Belgische socialisten van de sp.a en de PS, de groenen en de GUE, het linksblok tegen. Het Japans parlement had het verdrag al goedgekeurd op 8 december. Het huidig EPA-verdrag telt geen ISDS-clausule of ‘investeerdersbeschermingsmechanisme’ en zal vermoedelijk in werking treden begin 2019. Over de ISDS-clausule wordt nog verder onderhandeld.
Door het akkoord ontstaat ‘de grootste vrijhandelszone’ ooit, goed voor 600 miljoen mensen en een derde van de wereldeconomie. Vooral de exporterende bedrijven winnen erbij. Zij besparen tot 1 miljard euro per jaar aan taksen. Volgens de London School of Economics zou de uitvoer naar Japan met een derde kunnen stijgen. De impact op de groei is miniem en ligt om en bij de 0,04 procent tot 0,76 procent afhankelijk van de bron.
Maar wat houdt het EPA/Jefta nu in?
- Geen invoerrechten meer. 90 procent van alle invoer zal ‘duty free’ zijn. Op termijn wordt dit 97 procent. Voor landbouwproducten en voedingswaren verdwijnt 85 procent van alle invoerheffingen. Europees varkensvlees zal importvrij ingevoerd worden in Japan. Hetzelfde geldt voor de Europese vaste kazen, pasta, chocolade, wijnen, ... Rundvlees ziet de taksen dalen van 38,5 naar 9 procent. Voor industriële producten zijn er geen tarieven meer op chemische en cosmetische producten alsook plastieken, textiel en kledij. Lederwaren en schoenen zien een geleidelijke afname van de importtarieven naar 0 procent over een periode van tien jaar. Voor bosbouw en visserij gelden geen importrestricties meer. De importheffing op Japanse wagens en auto-onderdelen wordt geleidelijk afgebouwd.
- De afspraken gaan niet alleen over invoerrechten. Ze gaan ook over regels en procedures die de export van producten bemoeilijken, de zogenaamde niet-tarifaire belemmeringen. Europese wagens die aan de Europese normen voldoen, zullen op termijn verkocht kunnen worden in Japan zonder extra keuring of aanpassing. De EU en Japan engageren zich om zoveel mogelijk internationale standaarden te respecteren.
- In de dienstensector worden de financiële markten, telecommunicatie en transport opengesteld. Europese leveranciers zullen toegang hebben tot de Japanse publieke aanbestedingen in de 48 grote steden en het spoor.
Wat zijn de minpunten/gevaren van het JEFTA/EPA?
Tegenstanders wijzen op gelijkaardige kritieken als bij het Transatlantisch handelsverdrag met de USA, TTIP of het Europees-Canadees handelsverdrag, CETA. We sommen ze even voor u op:
- Ook al werd het arbitragesysteem uit het akkoord gehaald, toch onderhandelen de EU en Japan verder over een ISDS- of ICS-mechanisme. In het eerste geval zullen Japanse of Europese multinationals landen kunnen vervolgen, omdat hun winstgevendheid daalt of omdat een nieuwe wet/regelgeving negatieve gevolgen kan hebben voor dezelfde multinational. In het tweede geval, de ICS, geldt ... hetzelfde.
- Het akkoord voorziet geen stringente sociale en milieunormen. Integendeel voor de groenen zal Jefta leiden tot meer transport tussen Japan en Europa en dus meer CO2-uitstoot. De linkse partijen en de vakbonden wijzen op het feit dat Japan 2 normen van de Internationale Arbeidsorganisatie NIET heeft ondertekend, met name de norm 105 over dwangarbeid of verplicht arbeid en norm 111 over discriminatie op het gebied van werkgelegenheid en beroep. Sociale dumping van Japanse ondernemingen zal niet vervolgd worden.
- Jefta telt een ‘negatieve lijst’ van publieke diensten, met andere woorden wat niet op de lijst staat, kan privé blijven of geprivatiseerd worden en dat is nu de vrees van EPSU, de Europese federatie van de openbare diensten. Eens geprivatiseerd kan de dienst niet meer genationaliseerd worden.
- Etienne Lebeau, expert van de CNE, vreest dat de liberalisering van de financiële diensten zoals voorzien in het handelsverdrag ook een impact zou hebben op de financiële stabiliteit. Twee derde van de bankencrisissen werden voorafgegaan door een liberalisering van de financiële diensten ...
- De EU en Japan zullen de nationale regelgeving harmoniseren en voortaan samenwerken op reglementair gebied. Verschillende ngo’s vrezen voor een neerwaartse spiraal op het reglementaire gebied.
- Maar ook voor de automobielindustrie en de spoorsector zijn er risico’s. Voor ACEA, de Europese automobielfederatie winnen enkel de Japanse automobielproducenten. Door het wegvallen van de importheffingen besparen zij 1,2 miljoen euro of ongeveer 1.500 euro per wagen als je weet dat Japan 700.000 wagens exporteert naar Europa tegenover 115.000 auto van de EU naar Japan. EPA/Jefta brengt volgens ACEA 35 duizend à 73 duizend jobs in gevaar. Ook voor de producenten van spoorwegmateriaal zijn er risico’s volgens de Franse socialiste Christine Revault.
Fidel Gavilàn
Adviseur ABVV-Metaal
Andere blogs van Fidel:
Duitsland gidsland of toch niet
Wat je moet weten over de geconsolideerde jaarrekening?
Sergio Marchionne, de Houdini van de auto-industrie?