In gesprek met ... Vanya Verschoore.
Gastheer Polen is erin geslaagd om de onderhandelingen op de laatste internationale klimaattop (COP24) tot een goed einde te brengen. Dit betekent dat alle landen de afspraken van Parijs nu ook kunnen uitvoeren. Is iedereen tevreden met het resultaat? Zeker niet. Men is er niet in geslaagd om de dringende oproep tot actie van de klimaatwetenschappers (IPCC) mee te nemen in het ‘Rulebook[1] . De wetenschappelijke conclusies werden niet erkend, wat toch wel verontrustend is. Ook de afspraken en regels rond financiële hulp voor ontwikkelingslanden werden sterk afgezwakt. Maar er zijn ook hoopvolle signalen. Nog nooit stond de sociale kant van het klimaatbeleid zo centraal met onder andere de sociale impact op werknemers, hun families en gemeenschappen.
Niet enkel op ‘maatpakniveau’ wordt dit signaal gegeven. Eind vorig jaar gaven 75.000 mensen een krachtig signaal op ‘Claim the Climate’: “We eisen een ambitieus en sociaal rechtvaardig klimaatbeleid!”. Ook op Ecopolis, de hoogmis van iedereen die met duurzaamheid begaan is, stond ‘Just Transition’ als thema centraal. Ook hier luisterden meer dan 800 mensen naar debatten en dialogen tussen schrijvers, wetenschappers en denkers uit het middenveld. Voor het eerst was de vakbond hier ook vertegenwoordigd.
COP-voorzitter Michal Kurtyka (tweede van links)
bezoekt de vakbondscoördinatie tijdens de COP in Polen.
Verder op de foto: Kazimierz Grajcarek (Solidarność),
Sharan Burrow (Algemeen Secretaris ITUC) en Bert De Wel (ITUC)
Landen beginnen ook eindelijk werk te maken van een degelijk klimaatplan. Nederland creëerde hier alvast hoge verwachtingen toen het nieuwste kabinet van Mark Rutte zichzelf ‘het groenste kabinet ooit’ noemde. Deze uitspraak moest ook inhoud krijgen met het afkloppen van een ambitieus klimaatplan eind 2018. Helaas ging dit feestje op het laatste moment niet door toen o.a. Greenpeace, Milieudefensie en de Nederlandse vakbond FNV zich terug trokken. In een gezamenlijke brief eisen FNV en Milieudefensie meer politiek leiderschap en duidelijke randvoorwaarden voor de onderhandelingen.
Hieronder een samenvatting van de eisen:
- Arbeidsmarktbeleid is bepalend voor succes klimaatakkoord
Het te beperkte aanbod aan geschoolde mensen heeft een grote impact op de snelheid van de energietransitie. Daarnaast zullen heel wat mensen hun ‘fossiele’ job verliezen. Er is nood aan een duidelijk arbeidsmarktbeleid binnen het klimaatakkoord, met garanties voor goede arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden en arbeidsverhoudingen. Hier roepen de twee partners daarom op om een duidelijk arbeidsmarktplan op te stellen, met vaste groene jobs, veilige arbeidsomstandigheden, zeggenschap voor de werknemers en voldoende financiële middelen voor de sectoren (o.a. kolenfonds). - Industrie moet meer bijdragen
Grote industriële bedrijven moeten mee betalen voor CO2-vervuiling. Met een CO2 of energiebelasting draagt de sector evenredig bij aan de klimaatsubsidies waar ze aanspraak op zou maken. Dat voorkomt dat burgers en kmo’s de klimaatbelasting moeten betalen waarmee de grote industriële jobs worden gesubsidieerd. - Aanjagen van renovatie huurwoningen en verlagen woonlasten minst koopkrachtige huurders
Er is een ambitie om in deze regeerperiode (NL) 100.000 huurwoningen op hoog niveau te renoveren, bovenop de lopende renovatieprogramma’s van de sociale huisvestingsmaatschappijen. Het is goed dat hiermee de minst koopkrachtige huurders centraal komen te staan. Toch moet er voldoende inversteringsruimte zijn bij de sociale huisvestingsmaatschappijen, zodat de woonlasten niet stijgen. De overheid moet hier garanderen dat tot minimaal 2022 de onrendabele top van de renovaties in de sociale huursector zal worden vergoed. - Behoud van bossen en vruchtbare bodems is cruciale klimaatoplossing
Het klimaatakkoord dreigt juist bossen en bodems aan te tasten, want de verwachting is een verviervoudiging van het gebruik van biomassa in Nederland. Het risico is groot dat dit leidt tot een kaalslag van bossen en uitputting van bodems, met grote CO2 uitstoot, veelal in het buitenland, tot gevolg. Daarom eisen de vakbond en Milieudefensie dat het gebruik van biomassa sociaal en ecologisch duurzaam is. Dit betekent dat landbouwgewassen niet gebruikt mogen worden voor biobrandstoffen en dat biomassa uit hout alleen uit lokale reststromen mag komen.
Uit dit Nederlands voorbeeld blijkt dat als men concreet aan de slag gaat met het effectief uitwerken van een klimaatplan op het terrein, het besef vlug komt dat de energietransitie niet louter een technologische transitie is. Het is vooral een maatschappelijke transitie. Dit merk je ook aan het protest van de gele hesjes, die worden gezien als de beweging die milieutaksen van hun Franse president wil ongedaan maken. Wil dat dan zeggen dat er geen draagvlak is voor een degelijk klimaatplan? Zeker niet. Een petitie voor een Franse klimaatzaak kreeg al bijna twee miljoen ondertekenaars, wat een immens succes is. De petitie pleit ook voor een sociaal rechtvaardige transitie. Daar gaat het protest in essentie ook over. Er is nood aan duidelijke ambitie en politiek klimaat leiderschap. De ambitie ook om iedereen mee te nemen in het verhaal en geen ondoordachte maatregelen door te drukken. Dit was ook de boodschap van de 15-jarige Greta Thunberg uit Zweden op de klimaatconferentie. Haar speech was zeer duidelijk. Nu is het moment gekomen om de juiste stappen te zetten om te komen tot duurzaam klimaatbeleid waarin iedereen wordt meegenomen en de kansen die de transitie biedt te verzilveren, ook voor de jongere generaties.
[1] Het Paris Rulebook bestaat uit gedetailleerde regels om dit proces te laten verlopen. Het geeft een antwoord op vragen zoals: Welke informatie moet er verstrekt worden over mitigatie, adaptatie, klimaatfinanciering, enz.? Om de hoeveel jaar? Welke handhavingsmechanismen zijn er? Allemaal samen beslaan deze regels meer dan 130 pagina’s. (bron))
Vanya Verschoore
Coördinator Arbeid & Milieu
Andere blog van Vanya:
Binnen je job bouwen aan een duurzame en sociale samenleving?