In gesprek met... Fidel Gavilan.
“De Houdini van de auto-industrie” titelde De Standaard bij het overlijden van de topman van CNH Industrial, Fiat-Chrysler Automobiles en Ferrari op 25 juli. Marchionne wordt in juni 2004 binnengehaald om het noodlijdende Fiat recht te trekken. Fiat lijdt het ene verlies na het andere, verbrandt jaarlijks 1 miljard euro cash en stapelt schulden op. Op dat moment telt de Fiat-groep de automerken Fiat, Lancia, Ferrari, Maserati, Alfa Romeo, de truck- en busbouwer IVECO, de tractorenproducent Case New Holland, de (automobiel)toeleverancier Magnetti Marelli, Teksid en Comau, maar ook de autohersteldienst Midas en de persgroep Itedi met o.a. de krant La Stampa. De groep wordt gecontroleerd door de familie Agnelli via de holding Exor.
Of je nu voor of tegen Marchionne was, één ding is zeker: Marchionne was geen tovenaar zoals De Standaard insinueerde.
Mislukt huwelijk met GM of godsgeschenk?
Op 13 maart 2000 sluiten General Motors en Fiat een strategische alliantie. GM neemt 20 procent van de Fiat Auto in handen met een optie op de resterende 80 procent. De optie loopt tot juli 2010. Fiat verwerft 5,1 procent van GM. Beiden richten twee joint-ventures op, om kosten te besparen.
Vanaf 2003 wil GM af van zijn participatie in Fiat en in het bijzonder van de verkoopoptie om de resterende 80 procent te moeten kopen. Fiat Auto blijft verliezen boeken en staat aan de rand van het faillissement.
Marchionne zal begin 2005 ingaan op de vraag van General Motors in ruil voor 2 miljard dollar. Geld dat de noodlijdende Fiat-groep dringend nodig heeft ...
Terzelfdertijd lanceert de Fiat-baas een drastisch besparingsplan. Participaties in niet-kernactiviteiten worden verkocht en een tiental banken zetten hun schulden om in Fiat-aandelen.
Voor de ene is deze alliantie een grote flop, voor de andere een godsgeschenk. Feit is dat het noodlijdende Fiat Auto dankzij deze alliantie miljoenen euro’s heeft bespaard in onderzoek en ontwikkeling, in gezamenlijke inkopen, in aandrijving, ... en 2 miljard dollars kreeg in ruil voor een verkoopoptie.
Acquisitie van het failliete Chrysler: puur boerengeluk of meesterlijke zet?
In de nasleep van de financiële crisis, sleuren de failliete US-banken de Amerikaanse economie de dieperik in. Verschillende ondernemingen waaronder Chrysler, General Motors, Ford, Lear Corporation, Visteon, ... komen in moeilijkheden. Chrysler gaat kort daarop failliet. President Obama injecteert 12,5 miljard dollarsom Chrysler van de ondergang te redden en te reorganiseren.
Wat volgt, is de overname van de Chrysler-groep met de merken Chrysler, Jeep, Dodge en Ram door Fiat in stapjes. In een eerste fase verwerft Fiat 35 procent van de Chrysler-aandelen in ruil voor technologie en toegang tot de Europese markt. Er komt geen cash bij te pas. Geleidelijk aan, naarmate de Amerikaanse markt uit het dal kruipt, stijgt het aandeel van Fiat in Chrysler met een minimum aan cash. Ook wanneer Fiat de resterende aandelen overneemt van het medisch en pensioenfonds van het Chrysler-personeel, betaalt Fiat slechts een fractie van het bedrag. Chrysler zal 1,9 miljard dollar zelf financieren.
Feit is dat met de overname van Chrysler Fiat toegang krijgt tot de Amerikaanse markt en tot een van de succesvolste SUV-producenten met het merk Jeep. Sinds 2005 is het aandeel van de SUV in de totale autoverkopen gestegen van een paar procent tot één derde van de totale verkopen, wereldwijd. Ook de fusie van beide merken tot FCA of Fiat-Chrysler Automobile biedt voordelen op gebied van inkopen, technologie, toegang tot markten, ... aan een minimum aan cash. Dus ja, Marchionne had geluk dat Chrysler failliet ging, maar hij nam wel het – berekend – risico om de groep over te nemen of zoals een lokale krant schreef: “Marchionne, a poker player, gambled – and won.”
Anti-syndicalist of sluwe vos
Na de acquisitie van de Chrysler stelt Marchionne zijn plan ‘Fabbrica Italia’ voor in 2010. In ruil voor inleveringen en de sluiting van de fabriek in Termini Imerese, is hij bereid om massaal te investeren in de resterende Italiaanse fabrieken van de groep. Hij splitst de Fiat-groep in twee holdings: aan de ene kant Fiat, Chrysler en de andere automerken en aan de andere kant de truck- en busbouwer IVECO, de tractorenproducent Case New Holland en FPT Industrial, actief in marine en industriële motoren.
Terzelfdertijd stapt hij uit de Confindustria, de Italiaanse werkgeversorganisatie, uit de metaalfederatie van werkgevers Federmeccanica en uit de metaalsector. Hij sluit met de christelijke FIM-CISL, de liberale UILM, de ultra rechtse UGL en de huisvakbond Fismic een eigen bedrijfs-cao. De socialistische FIOM-CGIL, de grootste bond binnen Fiat gaat niet akkoord en weigert te tekenen.
Marchionne gebruikt een vergetelheid in de wetgeving om de FIOM en zijn delegees uit te sluiten uit zijn fabrieken. Uiteindelijk zal het drie jaar duren, drie jaar van procederen voor rechtbanken vooraleer het Grondwettelijke Hof Fiat veroordeelt voor discriminatie. De FIOM wordt in 2013 weer toegelaten op de vloer. Ondertussen werd de cadans opgedreven, de lonen bevroren (de Fiat-lonen liggen gemiddeld 6 procent lager dan die van de metaalsector), de pauzes ingekort, massaal gedopt via de cassa integrazione, de Italiaanse economische werkloosheid en de flexibiliteit opgedreven.
In de US is de situatie totaal anders. Daar werken FCA en de Amerikaanse bond United Automobile Workers samen. Het is dankzij de UAW dat Fiat Chrysler volledig kon overnemen.
Feit is dat de Fiat-baas dezelfde offers eiste als andere automobielproducenten. Ook Renault, Ford, GM, ... vroegen inleveringen in ruil voor werkzekerheid. De FIM en de UILM zijn daarin geen uitzondering. Wel uitzonderlijk is de uitsluiting van een vakbond uit de fabrieken of was het veeleer een tactische zet? Want terwijl de meest strijdbare bond op apegapen lag, voerde de sluwe vos al zijn inleveringen door. De grote verliezer is de arbeider aan de lijn, want hij zag het ritme stijgen, verloor inkomen en werd flexibeler in Italië, de rest van Europa en in de States.
En de UAW? Voor het eerst in dertig jaar werd de driejaarlijkse cao tussen de UAW en FCA verworpen door de achterban en sinds het uitbreken van het FCA-UAW-schandaal begin 2018 heerst er een sfeer van verdachtmaking ten aanzien van de voormalige top van de UAW...
Dus ja, Marchionne redde Fiat van de ondergang. De 2 miljard dollar van General Motors, de omzetting van 3 miljard euro’s bankschulden in aandelen en de afstoting van niet-kernactiviteiten hielpen daarbij, maar de goede prestaties van Fiat-Chrysler Automobile zijn vooral te danken aan de prestaties van de Chrysler-groep in Noord-Amerika en het succes van Jeep. Automerken die hij nagenoeg gratis verwierf van de Obama-regering. Met de afstoting van Case New Holland, Iveco, FTP en later van Ferrari van de Fiat-groep, gevolgd door hun beursnotering heeft Marchionne vooral de belangen van de aandeelhouders veilig gesteld. Van toveren is geen sprake ...
Fidel Gavilàn
Adviseur ABVV-Metaal
Andere blogs van Fidel:
Duitsland gidsland of toch niet
Wat je moet weten over de geconsolideerde jaarrekening?