In gesprek met... Willem Debeuckelaere.
Het internet gaat straks zijn eerste kwart eeuwig bestaan vieren... Al is het voor ons allemaal veeleer twintig jaar geleden dat we dat ding konden raadplegen, verwonderd dat er al zoveel informatie te vinden was, verbaasd dat we zoveel antwoorden op onze vragen konden krijgen... We hadden nog maar net de e-mail ontdekt en na de eerste verbazing en verrukking werden we meteen ook geconfronteerd met de impact van deze prille digitalisering op onze manier van werken. We zouden sneller en heftiger gaan werken en met onmiddellijke ingang.
Met het internet is het niet zoveel anders gelopen: de heerlijkheden bleken ook wel enkele nadelige effecten te hebben. Hoe dat op ons werk en de tewerkstelling heeft ingewerkt is al grotendeels gekend. Studie na studie werd uitgebracht maar toch staan we steeds weer verbaasd te kijken naar de onvoorziene gevolgen. Wie had verwacht dat de pakjesleveranciers, de Bol.coms en Zalando’s, op korte tijd de kleinhandel zouden bedreigen? En dan moet Amazon nog echt van de grond komen alhier ten lande. Of dat Uber de taxi’s zou verdrukken? De disruptieve nieuwe economie...
Wat ons ook meer en meer ontglipt, is onze vrije keuze: hoe we kiezen, wat we willen wordt ons meer en meer ingelepeld, gedicteerd. Niet meteen, het loopt allemaal veel subtieler: we worden zacht maar zonder tegenspraak als een kudde vee gedreven naar de wonderwereld die de internetgoden ons voorhouden.
En daar wil de nieuwe Europese privacyregeling, of beter gezegd, daar willen de beschermingsregels bij de verwerking van de persoonsgegevens wel iets aan doen.
We zijn allemaal maar mensen met beperkte mogelijkheden en vooral tijd en energie: en dat weten de internetondernemers maar al te goed. En daarop wordt ingespeeld, gerekend. Je krijgt in het beste geval nog een korte vraag om meteen maar akkoord te gaan met de privacyregels van de site want anders kom je er niet in en je tikt dan ook meteen die box aan. Ik ook. Ik heb geen zin om uren bladzijdenlange juridische rotzooi te lezen zonder het te begrijpen... Overigens volstrekt onnodig want wanneer je na dagen studie het allemaal begrijpt heb je toch niemand met wie je erover kunt gaan onderhandelen. En als je dat nog zou gaan geloven ook dan staat er meteen bij dat zij eenzijdig en zonder enige verantwoording die voorwaarden kunnen veranderen. Wat ze dan ook om de haverklap doen. Eraan voor de moeite.
De nieuwe regels vragen nu wel dat je heel specifiek en door een actieve handeling jouw akkoord geeft. Zwijgen geldt niet meer als toestemming.
En in het arbeidsrecht dan?
Ook daar zal die regel uiteraard gelden. Meer nog. Die regel versterkt de positie om via ‘collectieve arbeidsovereenkomsten’ tot regels en akkoorden te komen die de verwerking van persoonsgegevens inhoudt. België heeft daar trouwens al een zekere voorsprong in tegenover andere Europese landen: er is niet alleen de algemeen aanvaarde cao over cameracontrole maar er is ook de zeer belangrijke cao 81 over online controle!
Een geldige toestemming voor het verwerken van persoonsgegevens in het arbeidsrecht zal niet anders kunnen dan via het collectief arbeidsrecht. Er is immers geen vrije onderhandelingsbasis tussen de gewone werkgever en werknemer daarover. Dit kan enkel afgesproken worden wanneer een zekere gelijkwaardigheid tussen de onderhandelaars bestaat. Daarzonder geen toestemming.
De nieuwe versterking van de toestemmingsregel betekent ook, en dat is echt wel belangrijk, dat tegenover jouw stilzwijgen géén toestemming in nieuwe arbeidsvoorwaarden kan ingeroepen worden. Het is niet omdat je zwijgt, het nog niet weet, onzeker bent, niet meteen in het verweer kan of wil gaan dat daarmee de kous af is. Neen. Jouw instemming moet uitdrukkelijk en actief zijn. Zwijgen is niet toestemmen.
Enkel een collectieve instemming, actief en geïnformeerd, kan gelden.
Collectieve informatieovereenkomsten...
By the way, bij wijze van uitsmijter maar wel van strategisch belang:
Weet dat de privacyverdedigers zoeken naar een systeem om met de internetgiganten tot overeenkomsten te komen: en het systeem van de collectieve arbeidsovereenkomsten is een mooi en aantrekkelijk voorbeeld. Als we zouden kunnen komen tot ‘collectieve informatieovereenkomsten’, dan zouden we wellicht al een flink pak verder staan. We werken eraan.
Willem Debeuckelaere
Voorzitter privacycommissie België
Andere blogs van Willem:
Op vrijdag 25 mei verandert de wereld….