In gesprek met ... Jenny Heida.
Als het gaat over de loonkloof v/m, zijn we bij de IJslandse Jenny Heida op het juiste adres. In IJsland werd vorig jaar een wet aangenomen voor de bestrijding van de loonkloof m/v. Dat deed België natuurlijk ook al in 2012 met de loonkloofwet, maar het bijzondere aan de IJslandse aanpak is dat de werkgevers er actief moeten bewijzen dat ze niét discrimineren. Bovendien hangen er sancties aan vast, als blijkt dat ze steken laten vallen. Jenny Heida was als vertegenwoordigster van de IJslandse sociaaldemocratische partij in België in het kader van de lancering van de PES-campagne rond equal pay en maakte graag tijd voor een interview met ABVV-Metaal.
1. IJsland kwam onlangs veel aan bod in de media sinds de inwerkingtreding van de wet voor loongelijkheid. Waarom is dit een baanbrekende wet?
IJsland is het eerste land wereldwijd dat een wet aanneemt voor een gelijke verloning van mannen en vrouwen met dezelfde job, opleiding en ervaring. (In 2012 al nam België de loonkloofwet aan, waardoor IJsland in feite het tweede land ter wereld is om een dergelijke wet aan te nemen red.)
Deze wet stelt dat alle bedrijven en organisaties met minstens 25 werknemers de Equal Pay Standard moeten volgen. Deze standaard dient als kader waarbinnen werkgevers moeten opereren. Elke job binnen het bedrijf of de organisatie moet geëvalueerd worden en elke werknemer moet beoordeeld worden naargelang zijn of haar opleiding, ervaring en werklading. Naar mijn mening krijgt de werkgever op deze manier meer controle en een beter overzicht. Ook haalt hij of zij zo het meeste uit elke job binnen het bedrijf of de organisatie.
De Equal Pay Standard is eigenlijk geen IJslandse uitvinding. Wel hebben we het Europese model van ISO 14003 en 90001 als basis gebruikt, want dat model bleek te werken, en dat uitgewerkt in functie van onze arbeidsmarkt. Het baanbrekende aspect van de wet is het initiatief op zichzelf. IJsland heeft niet alleen aan de rest van de wereld getoond dat alle landen een dergelijke wet zouden moeten aannemen, maar ook dat dit een goede manier is om te komen tot gelijke rechten voor mannen en vrouwen.
2. De afgelopen 9 jaar prijkte IJsland jaar na jaar op de eerste plaats van het Global Gender Gap Report. Is IJsland het beste land ter wereld om een vrouw te zijn?
Ik moet toegeven dat ik verdraaid fier ben om IJslandse te zijn de dag van vandaag. Wij hebben het voorrecht om te wonen in een klein land waar elk individu van tel is om onze samenleving draaiende te houden. Op de vraag hoe we dit klaarspelen, antwoord ik meestal dat het in onze samenleving impact heeft telkens als iemand zijn stem laat horen. Dat is niet te vergelijken met grotere samenlevingen waar je makkelijker in de groep kunt opgaan. Daar is ook een keerzijde aan. Wanneer je de fout ingaat of onrecht aandoet, zal iedereen het ook weten en zal je daarom herinnerd worden. Je kunt dus stellen dat de macht bij de mensen ligt en dat je best verstandig kiest welke gevechten je aangaat.
Over IJslandse vrouwen zijn er twee zaken die je moet weten. Ten eerste zijn ze gemiddeld hoger opgeleid dan onze mannen en ten tweede vormen ze een eenheid in de strijd tegen de loonkloof. We spreken ons er hardop over uit en we steunen elkaar. Het is dus inderdaad zo dat IJsland een goede plek is om een vrouw te zijn. We worden ook beïnvloed door andere feministen over heel de wereld. We horen en zien waar vrouwen in andere landen voor vechten en dat inspireert ons om de strijd voort te zetten. #metoo heeft een enorme impact gehad op de maatschappij in IJsland de afgelopen maanden met vrouwen van alle lagen van de samenleving die naar voren zijn getreden met hun verhaal. Dat heeft de discussie over gendergelijkheid nieuw leven ingeblazen en dan vooral over de preventieve werking van die gelijkheid als het gaat over huishoudelijk geweld.
3. Jij bent een jonge vrouw die in de jaren ’80 en ’90 is opgegroeid in IJsland. Ben jij een ‘dochter van Vigdís’?
Leuke vraag, vind ik. Als klein meisje groeide ik op in een gezin waarin het werd duidelijk gemaakt wat mijn positie was als meisje. Mijn moeder bleef thuis om voor mij en mijn broers en zussen te zorgen, terwijl mijn vader lange uren klopte in een bouwbedrijf om brood op de plank te hebben.
Vigdís werd verkozen tot president van IJsland in juni 1980 en behield het ambt tot 1996. Er waren mensen die er niet mee opgezet waren dat een vrouw werd verkozen als president. Ik herinner mij dat mijn familie daarbij hoorde. Natuurlijk werd mijn mening over haar gekleurd door die houding thuis en ik had als kind dus geen hoge pet van haar op.
Met ouder te worden drong het tot me door hoe sterk en krachtig ze is. Ik werd trots op vrouwen zoals Vigdís, niet enkel als leider van mijn land, maar ook als vrouw die een bedreiging vormde voor het patriarchaat. Ik kan dus stellen dat ze een gigantische impact had op mijn generatie.
4. Is er volgens jou nog ruimte voor verbetering in IJsland?
Het gevecht voor gendergelijkheid voelt als een verhaal zonder eind wanneer je erin verwikkeld bent. Maar elke overwinning biedt hoop en motiveert. Het is een voortdurende strijd en er zijn ook altijd nieuwe gevechten die gestreden moeten worden. Vrouwen worden non-stop veroordeeld als ze voor hun rechten opkomen. Die stemmen weerklinken gelukkig al wat minder luid en mannen beseffen dat ook zij baat hebben bij gendergelijkheid. Er is altijd ruimte voor verbetering, maar hopelijk wordt de strijd snel minder nodig en minder hevig.