In gesprek met ... Peter Hulsmans.
De laatste maanden pleiten mensen vanuit diverse (zowel linkse als rechtse) ideologische hoek voor de invoering van een basisinkomen. Een idee dat al 200 jaar bestaat en toch razend actueel blijft. Bovendien blijken de Europese geesten stilaan rijp voor het idee...
Onlangs kwam het in het nieuws dat Zwitserland een referendum gaat organiseren over de eventuele invoering van het basisinkomen.
De Finse overheid gaat elke burger een basisinkomen van 800 euro per maand geven. Daar staat tegenover dat alle andere uitkeringen worden geschrapt. Pas in november volgend jaar zou er een besluit over genomen worden.
Ook in Nederland zijn er gemeenten die experimenteren met een basisinkomen voor mensen in de bijstand. Tegenstanders van het basisinkomen - onder wie premier Rutte - vrezen dat mensen er lui van zouden worden en dat de herverdeeleffecten te groot zijn. Volgend jaar gaat ook in Utrecht een pilootproject van start.
Hoe het basisinkomen er kan uitzien, werd in volgend filmpje verduidelijkt.
Dat stemt tot nadenken
Voor sommigen is het een antwoord op de sterk veranderde economie en voor anderen niets meer dan een utopie.
Hoewel het soms nogal kort door de bocht ‘gratis geld voor iedereen’ wordt genoemd , schuilt hier misschien toch wel een sociale hervorming achter. In ieder geval een gedachtengoed dat het waard kan zijn om over te discussiëren. Er zijn natuurlijk , zoals bij iedere nieuwe denkpiste om sociale ongelijkheid te bestrijden , zowel fervente voor- als tegenstanders.
Daarom is het nuttig om - alvorens de standpunten van voor- en tegenstanders op een rijtje te zetten - een klare definitie van basisinkomen te geven. Want de term basisinkomen haalt ook (al dan niet bewust ) een aantal vooroordelen naar boven.
Duidelijke definitie als vertrekpunt
Het basisinkomen is een inkomen dat:
• aan iedereen wordt toegekend, los van sociale en familiale situatie;
• voor de gehele duur van het leven;
• periodiek wordt overgemaakt en heel persoonlijk is;
• onvoorwaardelijk wordt toegekend , zonder met andere inkomens rekening te houden en zonder de tegenprestatie van een job of de bereidheid om een job te accepteren.
Verwar het basisinkomen niet met het gegarandeerd minimuminkomen en andere uitkeringen die voorwaardelijk zijn.
Waarom het basisinkomen wel een goed idee is
• Uitroeien van de armoede
Met een basisinkomen op de armoedegrens is armoede onder volwassenen statistisch weggewerkt.
• Verminderen van de ongelijkheid
In de periode 1970-1973 was de top 1 % van de hoogste inkomens goed voor 11 % van het totale inkomen, terwijl deze groep in de periode 2009-2012 maar liefst 95 % van het totale inkomen verwierf.
• Een meer ontspannen loopbaan
Het basisinkomen laat toe dat we ons werk- en gezinsleven beter in balans kunnen brengen .
• Stimuleren van ondernemerschap
Je krijgt de mogelijkheid om nieuwe uitdagingen uit te proberen, maar valt niet zonder inkomen.
Waarom sommigen het een vreselijk idee vinden
• Wie gaat dat betalen?!
Om iedere volwassen inwoner in België een aanvaardbare levensstandaard te geven, zou het basisinkomen 1080 euro moeten bedragen. Dit zou enerzijds een kost met zich meebrengen voor de overheid van 93 miljard euro zonder de pensioenen mee te tellen. Anderzijds zou er door het (al dan niet deels) wegvallen van bepaalde uitkeringen een besparing zijn van 67 miljard euro. De eigenlijke kost zou dan 5-6 % extra van het BBP bedragen. Dat kan opgevangen worden door de economie te hervormen en ene belasting op consumptie en/of een herverdeling te overwegen.
• Je geeft mensen het recht op ‘luiheid’!
Proefprojecten hebben aangetoond dat mensen niet minder gaan werken ondanks een maandelijks basisinkomen. Het basisinkomen is te laag voor velen om aan de behoeften tegemoet te komen. Het is letterlijk een inkomen dat tot doel heeft om in de elementaire behoeften van de mensen te voorzien. Daarnaast is er ruimte om dit basisinkomen aan te vullen met andere inkomens, zoals uit betaalde arbeid.
Opgepast voor de sociale zekerheid!
Het basisinkomen kan een aanvullend instrument kan zijn om de sociale zekerheid te ondersteunen en te versterken maar het mag zeker geen middel zijn om de SZ te ondergraven of af te bouwen. 150 jaar lang hebben werknemers en vakbonden met bloed, zweet en tranen gevochten om tot het huidige model te komen. Het zou een onverantwoord avontuur zijn om dit in gevaar te brengen.
In ieder geval moet er iets gedaan worden aan de versterking van de minimumlonen, een echte vermogensbelasting (met vermogenswinstbelasting) en vereenvoudiging van de regelgeving .
Ingebed in de structuur en het beheer van onze sociale zekerheid zou een basisinkomen een positief effect kunnen hebben op het werkbaarder maken van loopbanen en armoedebestrijding.
Meer lezen over dit topic? Download dan het e-book over het basisinkomen.
Indien je meer informatie wil over basisinkomen, vind je die ook op de website Belgisch Netwerk voor Basisinkomen.
Enkele reportages over het basisinkomen: klik hier.
Peter Hulsmans
Adviseur ABVV-Metaal
Andere blogs van Peter:
Vakbondsvertegenwoordiging in het bedrijf verhoogt wel degelijk de arbeidskwaliteit
Wat heb jij te winnen (en te verliezen) bij een functieclassificatie?