In gesprek met ... Fidel Gavilan.

TTIP staat voor Transatlantic Trade & Investment Partnership, ofwel trans-Atlantisch handels- en investeringsverdrag. De Europese Unie en de Verenigde Staten onderhandelen sedert 2013 over dit verdrag.

TTIP heeft mogelijks een effect op 5 belangrijke maatschappelijke en/of sociale punten:

1. Jobs, loon- en arbeidsvoorwaarden

Als je weet dat de VS geen nationale collectieve arbeidsovereenkomsten kennen, noch akkoorden over ontslagvergoedingen of zondagsrust, dat er in bepaalde Staten anti-vakbondswetgevingen gelden en de VS zes van de acht ILO-normen niet hebben ondertekend, dan is de kans reëel dat TTIP een neerwaartse druk uitoefent op loons- en arbeidsvoorwaarden in Europa.

De Europese Commissie verwacht een positief effect van het verdrag op de tewerkstelling. Volgens een studie in opdracht van de Commissie staat TTIP voor 1.800 jobs extra per jaar, terwijl andere studies uitgaan van een verlies aan arbeidsplaatsen tot zelfs 600.000 banen!

2. Harmonisatie van standaarden, normen en reguleringen

De Amerikaanse en Europese regelgeving met betrekking tot voedselveiligheid, milieu, veiligheid op het werk, banken, ... verschillen, waarbij de Amerikaanse doorgaans minder strikt is. Vandaag verkopen de Amerikaanse supermarkten genetisch gemanipuleerd voedsel, terwijl dit quasi verboden is in de Europese Unie. De VS zijn ook lakser naar pesticiden. Sinds REACH moeten de ondernemingen in de EU aantonen dat de materialen die ze gebruiken, veilig zijn. In de VS gebruikt men vrij (nieuwe) materialen totdat wordt aangetoond dat ze gevaarlijk zijn. De EU heeft reeds 1.200 substanties geweigerd tegenover slechts 12 in de USA.

3. Liberalisering of privatisering

In de financiële wereld geldt net het omgekeerde. Europa is lakser naar de banken toe, terwijl de Amerikanen hoge eisen stellen aan hun banken. De kans is reëel dat de Europese en Amerikaanse banken lobbyen om aan de (minder strikte) Europese regelgeving te voldoen.

Gezien de VS heel wat diensten geprivatiseerd hebben, opent TTIP de mogelijkheid om de gezondheidszorg, de pensioenvoorziening, het onderwijs, het openbaar vervoer, de elektriciteits- en watervoorziening... deels of volledig te privatiseren. Bovendien is de beslissing onomkeerbaar. Eens geprivatiseerd, is er geen weg terug ...

4. Impact op het democratisch beslissingsproces

De TTIP-onderhandelingen vinden plaats achter gesloten deuren. Enkel de bedrijven worden geconsulteerd. De inspraak van het Europees of nationaal parlement is nagenoeg nihil. Zij zullen op het einde ja of neen kunnen zeggen op het totaalakkoord.

De Europese Commissie blijft de petitie negeren die vraagt om de TTIP-onderhandelingen te stoppen en die meer dan 3,3 miljoen handtekeningen telt.

5. TTIP vergroot de macht van de multinationals

De Europese Commissie wil een investor-to-state-dispute-settlement-mechanisme (ISDS) opnemen in TTIP. ISDS geeft multinationals de mogelijkheid om een staat te dagvaarden voor aparte arbitragehoven, zeg maar privérechtbanken. Ze kunnen dat doen als ze menen dat nieuwe wetgeving hun winsten aantast. Zo heeft de Zweedse energieproducent Vattenfall de Duitse regering gedagvaard, omdat Duitsland – bij wet – zijn kernreactoren stillegt, terwijl Vattenfall miljarden euro’s had geïnvesteerd in diezelfde kernreactoren. Egypte werd in 2012 gedagvaard door het Franse Veolia omwille van de invoering van een minimumloon. Momenteel lopen er wereldwijd 500 gelijkaardige ISDS-dossiers.

Bovendien zal elke nieuwe regulering door de overheid getoetst moeten worden aan de mogelijke gevolgen voor diezelfde multinationals. De gedeeltelijke hernationalisatie van de gezondheidszorg in Slowakije bracht het Nederlandse Achmea (Nederlandse schade-, zorg- en inkomensverzekeraar) 29,5 miljoen euro’s op, betaald door de belastingbetaler.

Het verdrag moet toch ook zijn voordelen hebben?

Uiteraard.

Dankzij het TTIP-verdrag worden producten goedkoper, omdat importtarieven verdwijnen. Als consument krijg je meer keuze. Door het verdrag kunnen de VS hun producten eenvoudiger op de Europese markt brengen. Dit betekent niet alleen meer producten, maar ook meer verschillende producten. Bovendien zorgt TTIP voor meer groei en nieuwe banen. Een studie in opdracht van de Europese Commissie schat het effect van TTIP op 119 miljard euro’s extra groei en 1800 extra jobs per jaar.

Voor de (Europese) bedrijven zorgt TTIP voor minder administratieve rompslomp en meer transparantie op vlak van import- en exportformaliteiten en douaneprocedures. TTIP kan voor harmonisatie zorgen in de normen en technische standaarden. De markt voor openbare aanbestedingen in de VS, zowel op federaal niveau als in de afzonderlijke Staten, zal voor een groot stuk worden opengegooid voor Europese firma’s. Diploma’s krijgen wederzijdse erkenning. Ten slotte zullen innovatieve ondernemingen kunnen rekenen op een solide bescherming van hun intellectuele eigendomsrechten.

Dus inderdaad, het TTIP heeft ook voordelen, anders zou het niet op de onderhandelingstafel liggen. Het is maar de vraag of die voordelen afwegen tegen de risico’s die het direct en indirect impliceert.

Meer interesse? Bekijk deze documentaire uitgezonden door een Nederlansde zender. 

Fidel Gavilan
Adviseur ABVV-Metaal

Andere blogs van Fidel:

Tien aandachtspunten voor de delegee bij een EFI-analyse

2 x 10 punten om af te checken voor je aan een EFI begint

5 redenen waarom jongeren de speelbal zijn van de Vlaamse/federale regering