In gesprek met ... Patrick Mertens.
Een vakbondssecretaris heeft vele taken, maar zijn eerste is om te waken over de welvaart en het welzijn van de werknemers. Maar je moet altijd verder kijken dan hier en nu. Je moet oog hebben voor wat gebeurt met de industrie in tijden van globalisering en klimaatcrisis.
Hoe gaan grote bedrijven zoals ArcelorMittal, Volvo Trucks of Volvo Cars om met klimaat en energie?
Voor de Gentse kanaalzone heeft Volvo Trucks een belangrijke voortrekkersrol gespeeld. Het bedrijf begon als eerste in de Gentse kanaalzone te streven naar een klimaatneutrale fabriek. Sinds de periode 2006-2007 is alle verbruikte energie 'groen'. De vestiging maakte ook werk van energiebesparing en energie-efficiëntie. Op het dak werden zonnepanelen geplaatst. Een ander deel van de nodige elektriciteit komt van windmolens die opgesteld staan op het bedrijfsterrein. De ontbrekende hoeveelheid stroom wordt afgenomen van waterkrachtcentrales in de vallei van de Rhône. Andere bedrijven in het havengebied hebben dat voorbeeld gevolgd.
Bij ArcelorMittal zijn er twee kanten aan het verhaal. Aan de ene kant heeft de vestiging belangrijke stappen vooruit gezet. Op het vlak van de klassieke milieuthema’s zoals luchtverontreiniging, afvalwaterzuivering, afval en bodemsanering. De cokesfabriek werd gerenoveerd tot een van de meest moderne installaties ter wereld. Energiebesparing is dan weer een recenter aandachtspunt. De Gentse site stoot jaarlijks ongeveer 9 miljoen ton CO2 uit en neemt daarmee een kleine 8 procent van de totale Belgische CO2- uitstoot voor zijn rekening. Dus die aandacht is ook hard nodig. Daarom werd in 2010 een nieuwe elektriciteitscentrale in gebruik genomen op het bedrijfsterrein van ArcelorMittal. Arcelor investeerde 90 miljoen euro in een installatie om convectorgas (afkomstig van de ontgassing van vloeibaar staal) te recupereren. De convectorgasrecuperatie zorgt voor een jaarlijkse CO2- reductie van 150.000 ton. Recent kondigde het bedrijf aan dat het nog een stap verder wil zetten. ArcelorMittal gaat 80 miljoen euro investeren in een installatie om de CO uit de gassen te filteren en om te zetten in de biobrandstof ethanol. Dit met behulp van speciale microben. Dat project moet zorgen voor een vermindering van de CO2-uitstoot met 120.000 ton. Misschien is het resultaat (voorlopig) nog beperkt, maar belangrijk is dat Arcelor wetenschappelijk onderzoek omzet in technologische toepassingen. Dat kan perspectieven openen voor onze industrie in de toekomst.
De verschillende projecten samen vertegenwoordigen maar een klein deel van de totale emissies, maar het zijn in ieder geval stappen in de goede richting.
De andere kant van het verhaal is dat het bedrijf inspeelt op het Europese handelssysteem voor emissierechten voor de uitstoot van broeikasgassen (ETS), waarbij het veel in het werk stelt om zoveel mogelijk rechten binnen te halen. De argumenten die men inroept zijn de tewerkstelling en de oneerlijke concurrentie ten opzichte van producenten in landen zoals China. Volgens Arcelor stelt dat ETS geen concurrentieproblemen veroorzaakt tussen bedrijven binnen Europa, maar wel met concurrenten van buiten de Europese Unie.
Hoe gaan werknemers en vakbonden daar mee om?
Werknemers begrijpen meer en meer dat aandacht voor energie, klimaat en milieu belangrijk is, ook voor het voortbestaan van hun bedrijf. Eigenlijk houdt de evolutie van de mentaliteit bij de werknemers min of meer gelijke tred met die van bazen zelf.
Voor vakbonden staan sociale thema’s - zoals aandacht voor loon- en arbeidsvoorwaarden – nog steeds voorop. Toch moeten vakbonden mee zoeken naar nieuwe wegen voor de industrie. Twintig jaar geleden was dat taboe. Maar nu beseffen we dat we verder moeten kijken. Het onderhandelen over herstructureringen - en het verzachten van de gevolgen daarvan via sociale enveloppes - heeft de afgelopen twintig à dertig jaar te veel van onze aandacht opgeslokt. We moeten uit het defensief, en we moeten terug onze rol van maatschappelijke avant garde opnemen. ABVV metaal zet daarom al een jaar of zes in op een andere weg. Een bedrijf als Umicore bewijst dat het anders kan; het evolueerde in een aantal jaren van de vuilste van de klas naar de opkuiser. Ook wij moeten zoeken meezoeken naar nieuwe wegen. ABVV-Metaal liet bijvoorbeeld een studie uitvoeren door duurzaamheidsspecialist Bernard Mazijn. We maakten van duurzaamheid een congresthema. En dat was toch een belangrijke eerste stap vooruit.
Zonder draagvlak krijg je geen congresresoluties gestemd. Maar natuurlijk mag er nog wat meer beweging komen in de centrale en in de vakbond.
Patrick Mertens
Provinciaal Secretaris ABVV-Metaal Oost-Vlaanderen
Wie meer wil weten over de ecologische en syndicale temperatuur in de Gentse Kanaalzone kan een uitgebreid interview lezen met Patrick in het nieuwste nummer van Arbeid & Milieu: www.a-m.be