In gesprek met ... Philippe Diepvents.

Een ideologisch debat is in politiek Vlaanderen zeldzaam geworden. Meestal gaat het immers over efficiëntie en boekhouding, de laatste tijd. Begin deze maand was er echter toch een politica die de ideologische toer opging. In De Morgen van 2 september verdedigde Gwendolyn Rutten zich tegen de stelling dat haar opmerkingen over de vluchtelingencrisis in zouden gaan tegen de liberale beginselen.

Liberalisme gaat niet over gelijkheid, maar over gelijke STARTkansen, zo stelt ze. In een adem geeft ze daarbij het socialisme een veeg uit de pan, want die ideologie zou wel uitgaan van gelijkheid, wat neerkomt op het “mensen afhankelijk maken van uitkeringen” zonder dat daar plichten tegenover staan.

Ongetwijfeld is de uithaal van de liberale voorzitter te duiden als een stuiptrekking, een angstreflex met in het achterhoofd het voor de liberalen verscheurende migratiedebat uit het verleden. Desalniettemin: gelijkheid of gelijke kansen, het is – zeker gezien de actualiteit rond de vluchtelingencrisis - een debat dat aandacht verdient.

De hamvraag voor wie uitgaat van een gelijke start is natuurlijk waar die start zich dan precies bevindt in de tijd. Is dat bij de geboorte? De vaststelling is dat daar de ongelijkheid al begint. De situatie van de vluchtelingen illustreert dat op een wel heel wrange wijze. Word je geboren met een pamperrekening in Zwitserland, in een warm gegoed gezin, in generatiearmoede, in oorlogsgebied... Met verdienste heeft dat alvast niets te maken.

Wie daar iets aan wil doen, op ons eigen Vlaamse niveau dan, zou het debat kunnen voeren over schenkingsrechten, over het verschil in het belasten bijvoorbeeld van wie zijn of haar kinderen een bescheiden rijwoning nalaat dan wel een bloeiende KMO. Maar die discussie gaat de Vlaamse regering steevast uit de weg.

Is het op de schoolbanken dan, dat die gelijke start gegarandeerd wordt? Geef je gelijke startkansen door de kosten voor kinderopvang van de laagste inkomens gevoelig te verhogen? Door wie zijn middelbaar niet afmaakt het recht op een uitkering te ontzeggen?

Of komt hij nog later, die gelijke start? Op de arbeidsmarkt? Blijkbaar niet, want geval na overduidelijk geval van discriminatie ontlokte het afgelopen jaar niet meer dan een lauw schouderophalen aan de beleidsmakers.

Is er sprake van een gelijke start in de manier waarop ons inkomen wordt belast? Natuurlijk niet. De enige groep die kan rekenen op clementie is die van de fiscale vluchtelingen.

Mogen we aan ons pensioen dan misschien die gelijke kansen verwachten? Met de voortdurend veranderende regels en het opbod rond brugpensioen en activering lijkt dat weinig waarschijnlijk. En waar blijven die maatregelen rond werkbaar werk die het werken ook voor zware beroepen doenbaar moeten maken op langere termijn?

Staan we in de cafetaria van het rusthuis dan misschien eindelijk samen aan de startmeet? Helaas, weinig fases in het leven zijn met de stijgende rusthuisfacturen qua kwaliteit zo afhankelijk van financiële draagkracht als de oude dag.

Wie weet bevindt hij zich in de toekomst, die gelijke start? In een gezond leefmilieu voor onze kinderen, wanneer wij er niet meer zijn. Helaas: investeringen in hernieuwbare energie zijn geen prioriteit, gratis drinkwater wordt afgeschaft, de energieprijzen swingen de pan uit... Ook hier sluit de regering de ogen.

En dat is het probleem. Het beleid sluit de ogen. Als er hier iemand op de vlucht is, dan zijn het wel de politieke verantwoordelijken in dit land. Op de vlucht voor hun eigen verantwoordelijkheid. De boodschap van deze regering(en) is duidelijk. En het is dezelfde boodschap die ze aan de vluchtelingen geven, die ze ook aan de rest van ons geven: trek uw plan. Op ons moet je niet rekenen.

In schril contrast met die kille houding is er de overweldigende vloedgolf van solidariteit van burgers die alles in het werk stellen om de vluchtelingen een menswaardig onthaal aan te bieden. Zij treden op waar de overheid afwezig blijft. Hoe hartverwarmend dat ook is, je blijft toch ergens zitten met een enigszins beschaamd gevoel. Het ziet eruit alsof er een verontschuldiging bij hoort: sorry dat onze leiders te weinig doen.

Op één punt heeft Gwendolyn Rutten wel gelijk. De vluchtelingencrisis is minder een moreel debat, dan wel een ideologische kwestie. Is een trek-uw-plan-beleid echt wat de Vlaming wil? Ik durf dat te betwijfelen.

Philippe Diepvents
Directeur studiedienst Vlaams ABVV

Andere blogs van Philippe:

De toekomst van werk: vrijheid of blijheid?

Is begeleiden naar werk zinloos?