In gesprek met ... Caroline Petitjean.

Op 17 mei vieren de meeste landen van de wereld International Recycling Day, de ideale gelegenheid om in te zoomen op een van onze aanverwante sectoren, die van de metaalrecuperatie.

De winning van metalen uit ertsmijnen is een milieuvervuilend en gevaarlijk klusje. Er zijn dan ook gigantische elektrische stromen nodig om de gewonnen metalen van de zuurstof te scheiden. Het is daarbij een activiteit die van beperkte duur zal zijn. Wanneer je kijkt naar de geschatte ertsvoorraden, op het tempo dat ze vandaag worden gewonnen, is er namelijk nog een voorraad van 40 jaar voor koper en van 17 jaar voor tin. De situaties van ijzer (440 jaar) en van aluminium (220 jaar) zijn gunstiger, maar net zozeer van bepaalde duur. Bovendien duurt het 50 tot 100 jaar alvorens een blikje zich kan ontbinden.

De recuperatie of terugwinning van metalen is vandaag de dag relevanter dan ooit. In tijden waarin we spreken over de transitie naar een kringloopeconomie en waarin materialenschaarste heel wat hoofdbrekens kost, wint deze sector onmiskenbaar aan belang. Nochtans is de sector, die net zoals vele andere in constante evolutie is, niet zo bekend bij het grote publiek.

Laten we daar dan maar verandering in brengen...

De sector van de metaalrecuperatie, dat zijn in hoofdzaak schroothandelaren. De grootste activiteit binnen de sector bestaat uit de recyclage van voertuigen buiten gebruik. Een Europese richtlijn heeft het recyclagepercentage vanaf 2015 op 95 % vastgelegd. Sommige bedrijven in de sector slagen erin om dit percentage te overschrijden. Fantastisch! Want in sommige Europese landen slaagden ze er zelfs niet in om de vorige doelstelling van 85 % te behalen.

De grootste bedrijven binnen de sector beschikken over een breekmolen. Als we de verschillende stappen van de terugwinning van metalen overlopen, komen de metalen eerst aan op de site, die metalen komen zowel van particulieren als van bedrijven. Dan worden de ferro- en de non-ferro-fracties, zoals koper en lood, gescheiden. Als de ferro aankomt, bevatten die ook nog eens non-ferro zoals plastiek, wat er ook uitgehaald moet worden. Soms zijn de stukken metaal veel te groot en moeten ze in een breekmolen die bestaat uit een groot aantal hamers die het metaal gaan verbrijzelen. Zelfs autowrakken kunnen in zo'n molen. Zo verkrijgen ze kleine fracties metaal die direct naar de staalindustrie kunnen worden vervoerd.

In België zijn er ongeveer 20 breekmolens. We zijn direct ook het land met het grootst aantal molens per inwoner. Onlangs is er trouwens een Europese kaart uitgebracht, op basis van statistische cijfers van EUROSTAT, waaruit bleek dat België van alle Europese landen het best recycleert.

Door hybride en elektrische voertuigen, nieuwe elektronische apparaten en ook de evoluties in de milieuwetgeving is dit ook een sector met beroepen in constante evolutie. Vroeger stookten de afvalstortplaatsen bij wijze van spreken in het midden van hun site even een vuurtje, nu is dat absoluut ondenkbaar! Er moet daadwerkelijk gerecycleerd worden.

Dat heeft ook een impact op het personeel. Vroeger waren er ongekwalificeerde werknemers die de materialen sorteerden, maar met de technologische kennis die vereist is om bijvoorbeeld goud terug te winnen uit oude gsm's, zijn er ook zeer technische profielen nodig die systemen gaan ontwerpen om nog verder in het sorteerproces te gaan.

Ondanks de constante evolutie trekt de sector evenwel maar weinig mensen aan. Het is zwaar werken, in weer en wind. Om de sector aantrekkelijker te maken is er ingezet op ergonomie en op veiligheid de laatste jaren. Dat laatste onder meer via opleiding. Omdat er in de ontmantelde elektronische apparaten ook gevaarlijke stoffen zitten - er zijn zo'n tiental families van gevaarlijke stoffen die zich in apparaten kunnen bevinden - is opleiding zeer belangrijk. In samenwerking met Educam hebben de sociale partners hierover een opleiding op poten gezet. De bedrijven binnen de sector wilden weten hoe in alle veiligheid apparaten te kunnen ontmantelen.

De sector nam onlangs ook deel aan een MVO-project (milieuvriendelijk ondernemen) met subsidies van het Europees Sociaal Fonds. Aan de hand van een sectoraal paspoort gestoeld op de doelstellingen qua duurzaamheid en sociale verantwoordelijkheid konden bedrijven hun eigen duurzaamheidsrapport opmaken. Zo stond zwart op wit welke inspanningen die bedrijven leverden op sociaal vlak, op ecologisch vlak, enz. Dat is een enorm voordeel gebleken voor hun imago en dus ook voor hun werknemers..

Met het oog op ecologisch verantwoord werken, hebben de bedrijven van de sector de voorkeur om de gerecycleerde materialen zo dicht mogelijk af te zetten. Zo ging vorig jaar 34 % van de teruggewonnen grondstoffen naar de Belgische staalnijverheid. Door de overcapaciteit die heerst in Europa, wordt het resterende percentage evenwel buiten Europa afgezet.

Nog meer weten? Voor alle sociale info over deze sector, raadpleeg je de Op Zak!

Caroline Petitjean
Adviseur ABVV-Metaal

Andere blogs van Caroline:

4 pijnpunten van het garagistenberoep blootgelegd

Autosalon focust op jobs: autosector kreunt onder knelpuntberoepen