In gesprek met ... Wim Careel.

Over werkbaar werk valt veel te zeggen en te schrijven. Er effectief werk van maken is een ander paar mouwen. De regering neemt voortdurend maatregelen om mensen langer aan de slag te houden. Over de kwaliteit van het werk horen we ze veel minder. Erger nog: systemen die het werk werkbaar houden (tijdskrediet en landingsbanen) worden verstrengd en ingeperkt. Van deze kant hoeven we geen cadeaus te verwachten. Gelukkig zijn er vandaag toch een aantal mogelijkheden om werk te maken van werkbaar werk in onze bedrijven. Een makkelijke opgave is dat niet. Maar het is wel heel belangrijk.

Wat kenmerkt werkbaar werk?

Een poll op onze website peilde onlangs naar de belangrijkste kenmerken van werkbaar werk. Een aanvaardbare werkdruk, niet te veel stress en een goede afstemming tussen werk en privé waren de voornaamste punten.

Deze antwoorden hoeven niet te verbazen. Ze komen overeen met de officiële definitie van werkbaar werk zoals omschreven door de Stichting Innovatie & Arbeid (www.serv.be/stichting). Die instelling maakt deel uit van de SERV en voert onderzoek uit in opdracht van de Vlaamse sociale partners. Ze omschrijft werkbaar werk als volgt:

1. Werk dat voldoende leerkansen biedt;
2. Werk dat voldoende motiverend is;
3. Werk dat niet te veel stress oplevert;
4. Werk dat een evenwichtige werk-privébalans mogelijk maakt.

Wanneer op één of meerdere van deze zaken slecht wordt gescoord, ontstaan werkbaarheidsproblemen: een slechte werksfeer, klachten over de gezondheid, absenteïsme, een hoog personeelsverloop, ... . Het spreekt voor zich dat deze problemen niet alleen negatief zijn voor de werknemers, maar ook voor het bedrijf zelf. Investeren in werkbaar werk is dus in het voordeel van alle betrokkenen.

Het is hierbij belangrijk om de oorzaken aan te pakken (hoge werkdruk, weinig variatie, geen autonomie, slechte arbeidsomstandigheden, problemen met leidinggevenden, ...) en niet de signalen zelf (stress, slechte verhouding werk-privé, weinig motivatie).

Hoe werkbaar is onze metaalsector?

De Stichting Innovatie en Arbeid meet de werkbaarheid van het werk in Vlaanderen. Ze doet dit aan de hand van een peiling bij 40.000 werknemers. Dit is de zogenaamde werkbaarheidsmonitor (http://www.werkbaarwerk.be). De resultaten kunnen worden verfijnd op sectorniveau. Het is dus mogelijk om te kijken hoe de metaalsector scoort op vlak van werkbaar werk.

Uit de cijfers blijkt dat ongeveer de helft (52,8 %) van de werknemers in de metaalsector een werkbare job heeft. De andere helft ondervindt ten minste één knelpunt. Daarmee zitten we op hetzelfde niveau als in 2004. De afgelopen tien jaar werd dus geen vooruitgang geboekt.

Ongeveer een vierde van alle werknemers in metaalbedrijven heeft last van stress (27,1 %), van motivatieproblemen (24,4%) en van onvoldoende leermogelijkheden (24,4 %). In vergelijking met het Vlaamse gemiddelde scoren we iets beter op het vlak van de werk-privébalans, maar vinden we meer jobs die weinig motiveren en weinig leerkansen bieden.

Plan van aanpak

Inzetten op werkbaar werk is een werk van lange adem. Zoals doorgaans het geval is voor syndicaal werk, zal er veel geduld en doorzettingsvermogen aan te pas komen. Weet wel dat jij, als afgevaardigde of als werknemer, over kennis beschikt die de werkgever niet heeft. Jij weet wat er leeft onder de collega's en hoe zij hun job ervaren.

Zorg dus dat je goed op de hoogte bent van de werkbaarheidsproblemen op je bedrijf. Informeer naar de knelpunten die de werknemers ondervinden, luister naar hun suggesties om het werk te verbeteren, pols naar hun vragen en opmerkingen, ...

Hoe begin ik er nu aan? Het antwoord op deze vraag vind je op de website www.straffekoppen.be. Dit platform werd in 2014 gelanceerd en is een initiatief van het ABVV, ACV en ACLVB in samenwerking met de SERV. Je doorloopt er een gedetailleerd stappenplan. Daarmee maakt je niet alleen een uitgebreide analyse van de werkbaarheidsproblemen op je bedrijf, maar ga je ook, en dat is waar het om gaat, op zoek naar concrete oplossingen en voorstellen.

Wim Careel
Vormingswerker ABVV-Metaal