In gesprek met ... Frank Moreels.
Vaak krijgt de vakbeweging het verwijt naar dat ze overal ‘tegen’ is. Tegen het regeringsbeleid, tegen de werkgevers, tegen innovatie, tegen Europa, tegen de Multinationals, … Alsof het ABVV alleen maar ‘neen’ kan zeggen, zonder constructief te zijn en alternatieven aan te reiken… Onlangs legde BTB-ABVV een witboek op tafel. Met 25 concrete en opbouwende voorstellen om sociale dumping te bestrijden…
Het regeerakkoord van de federale regering straalt immers een totaal gebrek aan ambitie uit als het erop aankomt om sociale dumping te bestrijden. We lezen er wat proza, maar er staat geen enkele concrete maatregel in dit document van 230 pagina’s. Een regeerakkoord dat nochtans uitermate concreet is als het gaat over de besparingen in de openbare diensten, langer werken, loonmatiging.
Hoeveel argumenten heeft de regering nodig om actie te ondernemen?
In de transportsector verloren de laatste vijf jaar 6500 chauffeurs hun werk. Dat is 10 % van de tewerkstelling in de sector! Wie regelmatig op de snelwegen rijdt, heeft nochtans ook gemerkt dat er daarom niet minder trucks rondrijden. Er zitten gewoon andere ‘handjes’ aan het stuur. Oost-Europese chauffeurs nemen over. Want zij zijn minder duur en worden in veel gevallen gewoon uitgebuit. Moderne ‘slaven van de weg’ noemt de Europese transportvakbond (ETF) hen in een recente publicatie.
Ook in de slachthuizen, op de bouwwerven en in de schoonmaaksector worden we trouwens geconfronteerd met dumpingpraktijken.
Het is de schuld van de Roemenen!
Dat het om een écht Europees probleem gaat, illustreert de uitspraak van de Tsjechische chauffeur die klaagt over sociale dumping: “De Roemenen en de Bulgaren rijden onder de prijs en duwen ons zo uit de markt.” Dat lijkt grappig, maar het is eigenlijk intriest.
Want in de transportsector is er een ‘race to the bottom’ aan de gang. De prijzen moeten steeds lager, dus moet die man of vrouw achter het stuur zo weinig mogelijk kosten… De chauffeurs zijn het eerste slachtoffer, maar ook werkgevers zijn de dupe. Sociale dumping is dan ook het synoniem van deloyale concurrentie. Werkgevers die volgens het boekje rijden, worden meedogenloos uit de markt geprijsd. In Duitsland worden zelfs al Filippijnse chauffeurs ingezet en er rijden Wit-Russische chauffeurs op de Belgische wegen. Uiteraard worden die niet betaald volgens de Belgische cao’s. De Belgische chauffeur wijst naar de Tsjech, en die wijst naar de Roemeen.
De ‘IKEA-files’
BTB heeft onlangs – samen met FNV-bondgenoten – IKEA aangeklaagd. Een multinational die – zoals de meesten - zijn vervoersactiviteiten uitbesteedt aan externe transportfirma’s. Tot voor kort waren dat Belgische transporteurs waar chauffeurs aan het werk waren die Belgische lonen betaald kregen. Sinds de laatste aanbesteding zijn zij zo goed als volledig vervangen door Belgische firma’s die buitenlandse chauffeurs inzetten, en die betaald worden aan de Oost-Europese tarieven. Zowat alle multinationals doen dat zo.
Toch kopen we allemaal IKEA-meubels, of reizen we met Ryanair. Want ook in de luchtvaart zien we lowcostmaatschappijen die sociale dumping organiseren. Ryanair en Wizzair, beiden actief in België, zetten zo’n lage prijzen in de markt dat ze hun personeel onmogelijk kunnen betalen zoals het hoort. En dat zet dan weer druk op de andere luchtvaartmaatschappijen. ETF heeft een wetenschappelijke studie laten uitvoeren over deze lowcostairlines en zette een filmpje online dat de wanpraktijken van de Ryanairs van deze wereld illustreert.
Misschien moeten de klanten van Ryanair en IKEA twee keer nadenken als ze al te goedkoop bediend worden? En misschien moeten opdrachtgevers zoals IKEA mee verantwoordelijk gesteld worden voor de excessen die hun onderaannemers organiseren? ‘Hoofdelijke aansprakelijkheid’ heet dat. John Crombez voerde het in – met veel tegenstand uit patronale hoek – in België. Monica Deconinck vocht ervoor in Europa, maar kreeg het niet rond, omdat andere Europese staten (voornamelijk uit Oost-Europa) tegen waren.
Het kan anders: 25 tips voor beleidsmakers!
In samenwerking met de Universiteit Antwerpen heeft BTB 25 concrete voorstellen uitgewerkt om sociale dumping te bestrijden. Die ‘hoofdelijke aansprakelijkheid’ is er één van.
Duidelijk is: het is mogelijk om komaf te maken met de dumpingpraktijken. Met politieke wil, en wat doorzettingsvermogen raak je ver. Daarbij hoeft de Belgische regering zelfs niet te wachten op Europa. Op beide beleidsniveaus liggen enkele voor de hand liggende ingrepen voor het grijpen. We pikken er enkele voorstellen uit.
Tip #01 - Volg de Finnen
De zogenaamde Zweedse coalitie zou er alvast goed aan doen om in de leer te gaan in Finland. Onderzoek ter plekke leerde ons dat de Finnen de Europese regels op een ‘brede’ manier toepassen. Zo breiden ze een aantal van die regels (bijvoorbeeld de zogenaamde ‘cabotagerichtlijn’) uit met eigen accenten, die hun toelaten om sociale dumping in hun land daadwerkelijk aan banden te leggen. Zo respecteren ze het vrij verkeer, maar wel met respect voor de Finse cao’s. Met succes. Interessant om te noteren: de Finse werkgevers zitten op één lijn met de vakbond.
Tip #02 - Een Europees minimumloon
In België kennen we de traditie van een minimummaandloon. Wie werkt, heeft er recht op, minder mag je niet betaald worden. Daar is een brede consensus over. Wat is erop tegen om dat ook op Europees vlak te realiseren? Dat lijkt een ingewikkelde opdracht, zoals alles wat je in Europa wil realiseren. Maar is het daarom onmogelijk? Neen, de politieke wil moet er zijn… Vraag is of Marianne Thyssen hier wil voor gaan binnen de Europese Commissie. Vraag is of ze steun zal krijgen van de Belgische regering.
Tip #03 - Interpol gaat sociaal
Dat de lokale politie van Kortrijk de internationaal georganiseerde misdaad niet kan bestrijden, dat begrijpt iedereen. Daarom bestaat er wereldwijd een orgaan zoals Interpol, in Europa is dat Europol. Op vlak van sociale wetgeving bestaat er vandaag echter geen Europees samenwerkingsverband tussen de inspectiediensten van de verschillende lidstaten.
De Belgische inspectiediensten staan dan ook zwak in hun strijd tegen dumpingpraktijken. Ze moeten een boksmatch vechten, met één hand vastgebonden op de rug. Ons voorstel : richt een Europese sociale inspectie op. Met ruime bevoegdheden om op te treden tegen al wat scheef ‘rijdt’ in Europa. Zo zou een correcte toepassing van de bestaande detacheringrichtlijn bijvoorbeeld al veel oplossen. Vaststellen en beboeten bij overtreding. Geen ingewikkelde procedures, geen overbodig papier- en vertaalwerk, …
Tip #04 - Een sociale boost geven aan Europa
BTB staat niet alleen met haar waarschuwing dat Europa enkel kan overleven als er ook een sociaal en fiscaal Europa wordt uitgebouwd. Op een debat over sociale dumping in Gent pleitte professor Marc Devos, van de liberale denktank Itinera, voor versterkte controle en handhaving, willen we Europa laten overleven.
Een recente enquête bij jongeren wees uit dat 62 % van de jongeren in België tegen het vrij verkeer van personen is, en dat 20 % de euro wil afschaffen en vervangen door de Belgische Frank. Het succes van de anti-Europese partijen, zoals het Front National in Frankrijk, Ukip in de UK, en de Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders in Nederland, zijn een teken aan de wand. De gewone man ziet het Europese project minder en minder als een zegen, eerder als een gesel.
BTB pleit ervoor om eindelijk werk te maken van échte Europese integratie. Enkel een Europese economische markt creëren, zonder sociale en fiscale eenmaking leidt tot dumpingpraktijken. Want die markt corrigeert zichzelf niet, dat is de taak van de politiek. Laat ons sociale en fiscale spelregels afspreken in Europa. Wie wil meespelen, moet die spelregels volgen. Ook in het voetbal zijn er regels, en zijn die voor iedereen gelijk. En ook daar is het de scheidsrechter die beslist, niet de speler of de trainer van de deelnemende ploeg. Alle lidstaten, ook de Oost-Europese, doen er dus goed aan om hun verzet tegen sociale spelregels te stoppen, indien ze Europa ernstig nemen.
Frank Moreels
Co-voorzitter BTB-ABVV